De Born vun Anne L’Huillier wiesen.

[[Datei:Anne LHuiller 01.JPG|mini|hochkant|Anne L’Huillier (2012)]]

'''Anne L’Huillier''' (* [[16. August]] [[1958]] in [[Paris]]) is en [[Frankriek|franzöösch]]-[[Sweden|sweedsch]]<ref>{{Internetquelle |url=https://www.expressen.se/nyheter/hoga-odds-for-upptackter-om-rymdens-mysterier/ |titel=Pierre Agostini, Ferenc Krausz och Anne L'Huillier tilldelas Nobelpriset i fysik 2023 |werk=[[expressen.se]] |datum=2023-10-03 |abruf=2023-10-03}}</ref> [[Physiker]]in un [[Professor]]in för [[Atomphysik]] an de sweedsch [[Universität Lund]]. 2023 wurr hör gemeensam mit [[Pierre Agostini]] un [[Ferenc Krausz]] de [[Nobelpries för Physik]] tospraaken.

== Leven un wetenschaplich Arbeit ==
L’Huillier hett tonächst en Utbillen in theoretischer Physik angahn, wessel aber för hör [[Promotschoon (Dokter)|Promotschoon]] an dat franzöösch Karnforschungszentrum vun dat [[Commissariat à l’énergie atomique et aux énergies alternatives|CEA]] in [[Saclay]] in de experimentelle Atomphysik. Hör [[Dissertatischon]] schreev se över Vielfach-Ionisatschoon in Laserfeldern vun hooch Intensität. As [[Post-Doktorand]]in weer L’Huillier in [[Göteborg]] un [[Los Angeles]]. Af 1986 weer se an dat Forschungszentrum in Saclay fast anstellt. 

1987 nehm L’Huillier an en Experiment deel, dat dat Ertüügen vun (ungerader) [[Hooch Harmonische|Harmonischer vun hooch Ordnung]] (High Harmonic Generation, HHG) bi Bestrahlen vun Edelgasen mit in‘n Pulsbedriev in’n Pikosekunnenberiek bedreeven [[Nd:YAG-Laser]]s wies. Dorbi wurrn n Photonen vun dat Atom afsorbeert un en eenzelt  Photon vun de Energie <math> n \hbar \omega</math> emitteert (n-te Harmonische). HHG-Ertüügen in Gasen gelung McPherson un Kollegen 1987,<ref>{{Literatur |Autor=A. McPherson, George N. Gibson, Hernán Jara, Ulrich Johann, T. S. Luk, I. A. McIntyre, K. Boyer, C. K. Rhodes |Titel=Studies of multiphoton production of vacuum-ultraviolet radiation in the rare gases |Sammelwerk=Journal of The Optical Society of America B-optical Physics |Band=4 |Nummer=4 |Datum=1987 |Seiten=595–595 |DOI=10.1364/josab.4.000595}}</ref> un wenig later wies L’Huillier mit Kollegen nah anfänglich starken Affall dat Utbillen vun en Plateau in de Intensität vun höhgere Harmonischen af etwa de fievten.<ref>{{Literatur |Autor=M. Ferray, Anne L’Huillier, X F Li, L. A. Lompré, G. Mainfray, C. Manus |Titel=Multiple-harmonic conversion of 1064 nm radiation in rare gases |Sammelwerk=Journal of Physics B |Band=21 |Nummer=3 |Datum=1988 |Seiten=L31–L35 |DOI=10.1088/0953-4075/21/3/001}}</ref><ref>{{Literatur |Autor=X. F. Li, Anne L’Huillier, M. Ferray, L. A. Lompré, G. Mainfray |Titel=Multiple-harmonic generation in rare gases at high laser intensity |Sammelwerk=Physical review |Band=39 |Nummer=11 |Datum=1989 |Seiten=5751–5761 |DOI=10.1103/physreva.39.5751 |PMID=9901157}}</ref> Se hett sück ok wieder mit HHG (to’n Bispeel Kohärenzeegenschapen, Phasenanpassung) un arbeit sowohl experimentell as ok theoretisch. In de 1990er Johren hett se de höhgere Harmonische up dat Ertüügen vun Attosekunnen-Pulsen anwennd.<ref>{{Literatur |Autor=Philippe Antoine, Anne L’Huillier, Maciej Lewenstein |Titel=Attosecond Pulse Trains Using High–Order Harmonics |Sammelwerk=Physical Review Letters |Band=77 |Nummer=7 |Datum=1996 |Seiten=1234–1237 |DOI=10.1103/physrevlett.77.1234 |PMID=10063025}}</ref>

1992 nehm se an en Experiment in Lund deel, wo dormals een vun de eersten [[Titan:Saphir-Laser]] för Femtosekunnenpulse in Europa installeert weer. 1994 truck se ganz nah Sweden, wurr 1995 Dozentin un 1997 Professorin in Lund. Se leit dor de Grupp för [[Körttietphysik|Attosekunnen-Physik]].

== Ehrungen un Utteknungen ==
L’Huillier is siet 2004 Liddmaat vun de [[Königlich Sweedsch Akademie vun de Wetenschapen]] un weer 2007–2015 Liddmaat in dat [[Nobelpries för Physik|Nobelkomitee för Physik]].<ref>{{Cite web|url=http://www.academia-net.org/profil/prof-anne-lhuillier/1135203|title=Prof. Anne L'huillier - AcademiaNet|website=www.academia-net.org|language=en|access-date=2019-12-18}}</ref> 1997 wurr se Fellow vun de [[American Physical Society]]. 2003 kreeg se den [[Julius-Springer-Pries]] un 2011 en [[UNESCO-L’Oréal-Pries]]. 2013 wurr se mit den [[Carl-Zeiss-Forschungspries]] un de [[Blaise-Pascal-Medaille]] uttekent. 2015 wurr se Ehrendokter vun de [[Friedrich-Schiller-Universität Jena]], 2018 wurr se in de [[National Academy of Sciences]] wählt. För 2021 wurr L’Huillier de [[Max Born Award]] vun de [[Optical Society of America]] tospraaken. 2021 wurr se korrespondeerend Liddmaat vun de mathematisch-naturwetenschaplich Klass vun de [[Öösterrieksch Akademie vun de Wetenschapen]] (ÖAW).<ref name="oeaw-2021-05-21">{{Internetquelle |url=https://www.oeaw.ac.at/detail/news/oeaw-waehlte-31-neue-mitglieder |titel=ÖAW wählte 31 neue Mitglieder |datum=2021-05-21|abruf=2021-05-21|werk=oeaw.ac.at}}</ref>
2022 wurr se mit den [[Wolf-Pries]] in Physik<ref>{{Internetquelle|autor= |url=https://wolffund.org.il/2022/02/08/anne-lhuillier/ |titel=Anne L'Huillier - Wolf Foundation |werk=wolffund.org.il | sprache=en |datum=2022-02-08 |abruf=2023-10-03}}</ref> un den [[BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Awards]] uttekent.
Een Johr later, an’n 3. Oktober 2023, wurr hör gemeensam mit [[Pierre Agostini]] un [[Ferenc Krausz]] de [[Nobelpries för Physik]] tospraaken.<ref>{{Internetquelle|autor= |url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2023/press-release/ |titel=The Nobel Prize in Physics 2023  |werk=nobelprize.org | sprache=en |datum=2023-10-03 |abruf=2023-10-03}}</ref>

== Warken (Utwahl) ==
* {{Literatur |Autor=M. Ferray, Anne L’Huillier, X F Li, L. A. Lompré, G. Mainfray, C. Manus |Titel=Multiple-harmonic conversion of 1064 nm radiation in rare gases |Sammelwerk=Journal of Physics B |Band=21 |Nummer=3 |Datum=1988 |Seiten=L31–L35 |DOI=10.1088/0953-4075/21/3/001}}
* {{Literatur |Autor=Anne L’Huillier, Philippe Balcou, L. A. Lompré |Titel=Coherence and resonance effects in high-order harmonic generation |Sammelwerk=Physical Review Letters |Band=68 |Nummer=2 |Datum=1992 |Seiten=166–169 |DOI=10.1103/physrevlett.68.166 |PMID=10045552}}
* {{Literatur |Autor=Philippe Balcou, Anne L’Huillier |Titel=Phase-matching effects in strong-field harmonic generation |Sammelwerk=Physical Review A |Band=47 |Nummer=2 |Datum=1993 |Seiten=1447–1459 |DOI=10.1103/physreva.47.1447 |PMID=9909069}}{{Literatur |Autor=Philippe Balcou, Anne L’Huillier |Titel=Phase-matching effects in strong-field harmonic generation |Sammelwerk=Physical Review A |Band=47 |Nummer=2 |Datum=1993 |Seiten=1447–1459 |DOI=10.1103/physreva.47.1447 |PMID=9909069}}
* {{Literatur |Autor=Anne L’Huillier, Philippe Balcou |Titel=High-order harmonic generation in rare gases with a 1-ps 1053-nm laser |Sammelwerk=Physical Review Letters |Band=70 |Nummer=6 |Datum=1993 |Seiten=774–777 |DOI=10.1103/physrevlett.70.774 |PMID=10054200}}

== Weblinks ==
{{Commons|Anne L'Huillier}}
* [http://www.atomic.physics.lu.se/research/attosecond_physics/group_members/anne_lhuillier/ Biographie an de Universität Lund]

== Enkeld Nahwiesen ==
<references responsive />

{{Normdaten|TYP=p|GND=1210861453|LCCN=n93069360|VIAF=277884515}}

{{SORTIERUNG:Lhuillier, Anne}}
[[Kategorie:Fru]]
[[Kategorie:Börger von Frankriek]]
[[Kategorie:Börger von Sweden]]
[[Kategorie:Boren 1958]]
[[Kategorie:Physiker]]
[[Kategorie:Nobelpriesdräger (Physik)]]